به بهانه سی و چهارمین سالگرد آیت ا... طالقانی ارسال كننده مطلب : آقاي سيد شعبانعلي ميرغياثي مشي انقلابي آيت ا... طالقاني؛ مبارزه سياسي در بستر روشنفکري ديني «آقاي طالقاني اهل فکر نو بر محور دين و با تمرکز بيشتر روي قرآن و نهج البلاغه بود ... لکن همه ابعاد شخصيت آقاي طالقاني بُعد روشنفکري ديني نيست. يک بُعد مهم مبارزه است. خيلي ها روشنفکر بودند، اهل مبارزه نبودند؛ روشنفکر ديني هم بودند ... آقاي طالقاني نه؛ اهل عمل بود؛ يعني توي ميدان بود، احساس درد مي کرد.» بخشي از بيانات مقام معظم رهبري در ديدار اعضاي ستاد نکوداشت آيت ا... طالقاني (9/12/89) آيت ا... طالقاني را همه مي شناختند. سيد باصفايي که مبارزات بي امانش از او کوهي براي تکيه همه ساخته بود. سيد محمود علائي طالقاني در اسفندماه سال 1289، در روستاي گليرد، از توابع طالقان ديده به جهان گشود. پدرش ابوالحسن علائي طالقاني، که به تعبير امام(ره) در رأس پرهيزگاران قرار داشت، از روحانيون عالم و مبارزي بود که پسر، ساده زيستي و صراحت لهجه را نخستين بار از منش و رفتار او آموخت. مقدمات را در زادگاه گذراند و در ده سالگي راهي قم شد و دروس خود را در مدارس رضويه و فيضيه طي کرد و پس از اخذ درجه اجتهاد از آيت ا... سيد عبدالکريم حائري، در سال 1318 به تهران آمد تا نخستين حرکت سياسي خود را در قالب انتشار بيانيه اي عليه رضاخان به دليل کشف حجاب و مفاسد موجود انجام دهد. او به دليل انتشار اين بيانيه نخستين زندان خود را تجربه کرد. اين تجربه سبب پيوند ناگسستني او با مبارزه شد و سيدمحمود طالقاني را عملاً وارد عرصه مبارزات سياسي کرد. طالقاني و هدايت جوانان آيت ا... طالقاني در سال هاي پس از شهريور 1320، با درک اهميت ورود جوانان و به ويژه دانشجويان به مقولات ديني و آشنايي آنها با معارف اسلامي، کانون اسلام را تاسيس و جلسات منظم تفسير را برقرار کرد؛ جلساتي که ثمرات گرانقدري نظير شهيد رجايي داشت. کوشش بي وقفه او براي برقراري رابطه اي مستحکم ميان حوزه و دانشگاه، از او شخصيتي کاريزماتيک براي هر دو گروه رقم زد. صفا و صداقت طالقاني در معاشرت با ديگران نيز بر گيرايي شخصيت وي مي افزود. با شکل گيري فدائيان اسلام، وي به جانبداري از شهيد نواب صفوي پرداخت و از مشي مبارزاتي آنها حمايت مي کرد. با وقوع کودتاي 28 مرداد و تحت تعقيب قرار گرفتن اعضاي فدائيان اسلام، طالقاني به حامي جدي آنها بدل شد و برخي از آنها را در روستاي خود، مخفي کرد و مورد حمايت قرار داد که تاوان اين حمايت، زنداني ديگر براي طالقاني بود. مناره اي در کوير از سال 1332 به بعد فعاليت هاي تبليغي او به ويژه در محيط هاي دانشگاهي شتاب دو چنداني گرفت. مسجد هدايت به عنوان پايگاه فعاليت هاي مرحوم طالقاني به ملجاء بسياري از نيروهاي جوان انقلابي بدل شد که در وانفساي دهشتناک سال هاي پس از کودتا، به دنبال مکاني براي آموختن و فعاليت مي گشتند. به قول مرحوم دکتر شريعتي:«در سال هاي خفقان ظلماني پس از کودتاي 28 مرداد 1332، تنها طالقاني و مسجد هدايت، چون مناره اي در کوير، قامت فرياد بود.» او مسجد را به کانوني براي مبارزه با استبداد تبديل کرد. با فرا رسيدن بهمن سال 1341، طالقاني، همسو با امام خميني(ره)، به مقابله جدي با رفراندوم انقلاب به اصطلاح سفيد پرداخت و آن را يک «خيمه شب بازي» ناميد. درست در همين زمان بود که مخالفت و مبارزه وي با رژيم صهيونيستي سبب شد رژيم شاه وي را مجددا بازداشت و روانه زندان کند. منادي تقريب آيت ا... طالقاني تنها در حوزه سياست داخلي فعال نبود. نگاه تقريبي او به مسائل جهان اسلام از وي چهره اي فراملي ساخته بود. او هرگاه در زندان نبود، همايش هاي تقريبي را پي مي گرفت. در سال 1331 به کنفرانس «شعوب المسلمين» کراچي دعوت شد و پس از آن در کنفرانس قدس(1338) و کنفرانس اسلامي قاهره (1340) شرکت کرد. مرحوم طالقاني با ترجمه کتاب «امام علي بن ابيطالب(ع)» که تاليف شده يکي از محققان تقريبي اهل سنت بود، کوشيد تا موضوع تقريب را در ذهن جوانان ايراني نيز نهادينه کند. او در مقدمه اين کتاب نوشت:«راه تقريب، که جمعي از علماي بيدار و مجاهد پيش گرفته اند، همين است که با نور تفکر، محيط ارتباط اسلامي را روشن سازندو با نوک قلم، باقي مانده ابرهاي تاريک از افق فکري مسلمانان زائل گردانند تا وحدت واقعي پايه گيرد، نه اتحاد صوري و قراردادي.» سال هاي سخت مبارزه مرحوم طالقاني پس از اعتراض به اصطلاح انقلاب سفيد، بازداشت و زنداني شد، هم زمان با همين دوره از زندان اوست که واقعه 15 خرداد و بازداشت امام خميني(ره) به وقوع پيوست. او اعتراض خود و گروهي از زندانيان را در متن اعلاميه اي با عنوان «ديکتاتور خون مي ريزد» منتشر و همراهي خود را با نهضت آغاز شده اعلام کرد. همين اعتراض، زمينه را براي حبس بلند مدت وي فراهم و بيدادگاه شاه وي را به تحمل ده سال حبس محکوم کرد. امام(ره) ضمن بياناتي درباره حکم زندان مرحوم طالقاني و تعدادي از زندانيان سياسي، در فروردين سال 1343، فرمودند:«تا اين چيزها نباشد کار درست نمي شود، تا زندان رفتن ها نباشد پيروزي به دست نمي آيد. هدف، بزرگ تر از آزاد شدن عده اي از زندان است، طرد عمال اسرائيل است، اتحاد با کشورهاي اسلامي است.» در اين حبس طولاني مدت نيز مرحوم طالقاني به آموزش و هدايت زندانيان پرداخت. مجموعه تفاسير وي با نگاه ويژه اش به مسائل روز جهان اسلام، يادگار همين دوره است. او پس از کش و قوس هاي بسيار سرانجام در آبان سال 1357 از زندان آزاد شد و در جريان انقلاب نقشي مهم و محوري ايفا کرد. امام(ره) با شناختي که از آيت ا... طالقاني داشتند، او را به عضويت شوراي انقلاب منصوب کردند که زمينه را براي فعاليت گسترده وي فراهم کرد. آيت ا... طالقاني پس از پيروزي انقلاب اسلامي نيز با کسي تعارف نداشت و صراحت لهجه خويش را تا پايان عمر حفظ کرد. آن مرحوم با وجود دوستي با مرحوم مهندس بازرگان، او را براي اداره امور کاردان نمي دانست و درباره اش گفته بود:«به نظر من، بازرگان به درد اين کار نمي خورد. ايشان آدم خيلي خوبي است اما مرد قاطع و مدبري براي پيشبرد انقلاب نيست.» آيت ا... طالقاني در واپسين روزهاي حيات خود و پس از شهادت شهيد مطهري، رياست شوراي انقلاب را بر عهده گرفت و در آخرين مسئوليتي که امام(ره) به وي محول کردند، براي اقامه نماز جمعه، دانشگاه تهران را به عنوان محل برگزاري انتخاب کرد تا باز هم زمينه را براي حضور دانشگاهيان در عرصه اجراي احکام اجتماعي دين مهيا کند. آيت ا... طالقاني سرانجام پس از عمري مجاهدت و پايمردي، در سحرگاه 19 شهريور سال 1358، دارفاني را وداع گفت. پيکر وي در جوار مرقد شهداي انقلاب اسلامي در بهشت زهرا(س) تهران به خاک سپرده شد. حضرت امام(ره) در پيام تسليت به مناسبت درگذشت او فرمودند: «او براي اسلام به منزله ابوذر بود، زبان گوياي او چون شمشير مالک اشتر برنده بود و کوبنده ... رحمت خداوند بر پدر بزرگوار او که در رأس پرهيزگاران بود و روان خودش که بازوي تواناي اسلام.»